Details van het boek - Jheronimus Bosch: in de Academie voor Schone Kunsten Wenen
Bosch verandert deze beeldstructuur radicaal in zijn Laatste Oordeel-drieluik. Een sombere omgeving met branden aan de hoge horizon vult deze nachtmerrieachtige visie, die het middenpaneel en het rechter buitenpaneel met elkaar verbindt tot één geheel. Het hemels koninkrijk van Bosch is aanzienlijk kleiner. Het zweeft als een blauwe glans hoog boven de aarde. Engelen blazen nog steeds op hun trompetten rond een frontale Christus in een rode mantel op een regenboog, maar de apostelen knielen verder weg van hem, en zowel de Heilige Maagd als Johannes de Doper bevinden zich buiten zijn aureool. De hemel lijkt ver weg, Maria en de Doper lijken machteloos als voorbidders. Op het eerste gezicht lijkt er in Bosch 'Laatste Oordeel geen hemels koninkrijk te zijn, maar dan ontdekt men, klein en nauwelijks zichtbaar in de bovenhoek, een glinsterende gouden opening. Kleine zielenfiguren, geleid door engelen, zweven omhoog onder de trompetten van de engelen. Alle balans is hier verloren gegaan; slechts een paar uitverkorenen worden bewaard. In plaats van de herrezen figuur toont het grootste deel van de foto een typische Bosch-helscène. Legers van de duivel onderwerpen naakte mensen aan fysieke martelingen en kwellen ze vaak op basis van hun respectieve zonden - jagers worden opgejaagd, gulzig vetgemest, wellustig moeten omgaan met demonen. Geweren doorboren talloze slachtoffers. Al deze individuele straffen ontvouwen zich in een vreselijke, donkere, ijskoude wereld waaruit geen ontsnapping mogelijk is. (Larry Silver)
€ 8,00